Pandemi Sonrası Yeni Dünya Düzeni
2025 yılı itibarıyla küresel arenada yaşanan gelişmeler, devletlerarası ilişkilerde ve küresel ekonomide pandemi sonrası dönemin etkilerinin hâlâ derinden hissedildiğini gösteriyor. Özellikle COVID-19 pandemisiyle birlikte hızlanan dijital dönüşüm, iş gücü piyasalarındaki değişim ve tedarik zincirlerinde yaşanan kırılmalar, uluslararası sistemde yeni bir denge arayışını tetikledi.
ABD ve Çin arasındaki ekonomik ve teknolojik rekabet, 2025’te daha da belirginleşti. Her iki ülke de yapay zekâ, yeşil enerji ve biyoteknoloji alanlarında lider olma yönünde kararlı adımlar atarken, bu rekabet Avrupa Birliği, Hindistan ve Rusya gibi aktörleri yeni ittifaklar kurmaya zorluyor. Avrupa Birliği özellikle iklim kriziyle mücadele, enerji tedarik güvenliği ve göç dalgalarının yönetimi konusunda ortak politikalar geliştirme konusunda ısrarını sürdürüyor. 2024’te AB genelinde artan aşırı sağ dalgası, 2025’in başında bazı ülkelerde hükümet politikalarını belirgin şekilde etkiledi.
Küresel ekonomide ise toparlanma süreci, beklenenden daha yavaş ilerliyor. Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası, 2025 yılı büyüme beklentilerini aşağı yönlü güncelledi. Bunun başlıca nedenleri arasında Çin ekonomisinde yaşanan yavaşlama, ABD’de faiz oranlarının yüksek seyretmesi ve gelişmekte olan ülkelerde artan borç yükü sıralanıyor. Özellikle gıda ve enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar, dünya genelinde enflasyonist baskıların sürmesine neden oluyor.
Jeopolitik açıdan, Ukrayna-Rusya Savaşı'nın üçüncü yılına girilmesiyle birlikte Batı ülkeleriyle Rusya arasındaki gerilim yüksek seviyede devam ediyor. Savaşın ekonomiye maliyeti, özellikle Avrupa’da büyüyen enerji kriziyle birleşince, sosyal huzursuzluklara yol açıyor. Orta Doğu’da ise İsrail-Filistin hattında yaşanan çatışmaların, 2024 sonunda yeniden tırmanması, bölgesel güvenlik dengelerini sarsmış durumda. Suudi Arabistan ve İran arasındaki diyalog girişimleri ise kısmi ilerleme kaydetse de, bölgedeki istikrarsızlığın önüne geçilemiyor.
Dijitalleşme ve teknolojik yenilikler, dünya siyasetinde yeni bir oyun alanı yaratıyor. 2025 yılında siber güvenlik tehditleri, devletlerin en öncelikli gündem maddelerinden biri haline gelirken, yapay zekâ destekli dezenformasyon kampanyaları küresel ölçekte seçim süreçlerini ve kamuoyunu etkilemeye devam ediyor. Özellikle ABD ve Avrupa’da 2024 ve 2025’te yapılan seçimler, yabancı müdahale ve siber saldırı iddialarıyla gölgeleniyor.
İklim değişikliği ise küresel sorunların başında yer alıyor. 2025’te yaşanan aşırı hava olayları, sel ve kuraklık gibi felaketler, başta Afrika ve Asya olmak üzere birçok bölgede insani krizlere yol açıyor. Bu durum, göç hareketlerini tetikleyerek, sınır güvenliği ve insani yardım politikalarını ön plana çıkarıyor.
Bütün bu gelişmeler, pandemi sonrası oluşan kırılganlıkların henüz tam olarak giderilemediğini ve yeni bir dünya düzeninin biçimlenme sürecinin devam ettiğini gösteriyor. Uzmanlar, çok kutupluluğun güçlendiği, iş birliği ve rekabetin aynı anda yaşandığı bir dönemin kapılarının aralandığı görüşünde birleşiyor. 2025, dünya siyasetinde belirsizliklerle dolu bir yıl olarak kayıtlara geçiyor.